VERTİGO

• Vertigo Çeşitleri
• Vertigo Belirtileri
• Vertigo Nedenleri
• Periferik vertigo nedenleri
• Merkezi vertigo nedenleri
• Vertigo Riskli Kişiler
• Vertigo Teşhisi
• Vertigo Komplikasyonları
• Vertigo Tedavi Yaklaşımı
• Vertigo Tedavisinde Doğal Yaklaşım
• İlaçlar
• Fizik Tedavi
• Ameliyat
• Vertigo Döneminde Yapabilecekler
• Vertigo Nasıl Önlenebilir?
• Referanslar

Vertigo, her şey hareketsiz iken, hareket ediyormuş gibi hissedilen  bir baş dönmesi türüdür. Vertigolu kişiler kendilerinin, çevrelerinin veya her ikisinin de döndüğünü hissederler.

Baş dönmesi, daha genel bir durumu ifade eder. Vertigo, sersemlik hissi (başın dönmesi), denge bozukluğu, dengesizlik veya dengesizlik hissi) ve presenkop denen yaklaşan bayılma hissini içeren daha geniş bir terimdir.

Kabaca toplumdaki yetişkinlerin 1/4’ü baş dönmesi yaşar. Genel toplumun %7-10’u hayatında en az bir kez Vertigo yaşamıştır.

Vertigo Çeşitleri

1. Periferik (Çevresel) Vertigo

Sorun, vestibüler labirent veya yarım daire kanalları gibi iç kulağın denge yapılarından veya iç kulağı beyin sapına bağlayan vestibüler sinirden kaynaklanabilir. Periferik vertigo, baş hareketleriyle kötüleşen akut, yoğun ataklar olarak ortaya çıkar. Vertigo vakalarının %90 kadarı periferiktir, geri kalanı ise merkezidir (1).

2. Merkezi Vertigo

Merkezi vertigo, beyindeki bir sorundan kaynaklanır. Sorun, tipik olarak beyin sapında veya beynin arkasındaki beyincik olarak bildiğimiz serebellumdadır. Erken dönemde teşhis ve tedavi edilmezse ciddi sonuçlara yol açabilir. 

Periferik ve merkezi vertigo arasındaki temel fark, periferik vertigonun öncelikle iç kulak veya vestibüler sinir kaynaklı bulgulara sahip olmasıdır. Buna karşın, merkezi vertigo, merkezi sinir sistemi işlev bozukluğu bulgularına sahiptir. Beyin sapıyla ilgili bulgular arasında peltek konuşma, gözleri hareket ettirmede zorluk ve yüz felci bulunabilir.

Vertigo Belirtileri

Vertigo, bir hastalık durumu olmaktan daha çok bir bulgudur (semptomdur). Sersemlik durumundan farklı olarak, dönme olarak ifade edilebilecek yanlış bir hareket hissidir.

Dünyanın etrafında döndüğünü hissetmek, dengesiz hissetmek, hareketsizken sallanma veya hareket hissetme ve bunun sonunda düşme meydana gelebilir. Bulantı, kusma, solgun görünme ve terleme gibi semptomlar vertigo ile yaşanabilir.

Vertigo atakları 30 saniyeden birkaç güne kadar sürebilir. Hatta bazı kişiler aylarca baş dönmesi yaşayabilir.

Vertigo Nedenleri

İç kulak, insanların denge kurmasına ve hareketlerini anlamasına yardımcı olur. İçi sıvıyla dolu olan yarım daire kanalları, utrikül ve sakküldür. Başımızı hareket ettirdiğimizde, bu sıvı kayar ve beynimize hareket ettiğimizi bildiren sinyaller gönderir. Hareket etmeyi bıraktığımızda, sıvı da durur.

Utrikül ve sakkül yukarı aşağı veya bir yandan diğer yana gitme gibi hareketleri hissetmemize yardımcı olur. Otolit adı verilen minik kalsiyum karbonat kristalleri ve doğrusal hareketleri ve yerçekimini algılayan kıl hücreleri içerirler. Başımızı hareket ettirdiğimizde ve minik kıllara baskı uyguladığımızda otolitler yer değiştirir ve beynimize pozisyonumuz hakkında mesajlar gönderir.

Vertigo genellikle iç kulağın denge sisteminde veya onu beyne bağlayan sinirde bir bozulma olduğunda ortaya çıkar. Bu bozulma, ilgili organların hasar görmesinden veya karışık sinyallerden kaynaklanabilir. Beyin, iç kulağın her iki tarafından bilgi alır. Bunu görsel ve duyusal girdilerle birleştirerek kişinin mi yoksa çevrenin mi hareket ettiğini saptar. Vestibüler sistemde asimetri olduğunda, bu sinyaller eşleşmez. Bu da adeta beyni bunaltarak baş dönmesine, mide bulantısına, dönme hissine neden olur.

Periferik vertigo nedenleri

• Bening paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV): İyi huylu pozisyonel vertigo olarak da bilinen BPPV, genellikle yatakta dönme veya hızla oturma gibi hızlı baş hareketiyle oluşan ani ve şiddetli bir dönme hissidir. Kulak ağrısı, çınlama veya işitme kaybına neden olmaz. Bu his genellikle iç kulaktaki otolitlerin yerinden çıkması veya bir veya daha fazla yarım daire kanalına hareket etmesinden kaynaklanır. Bu olduğunda ve kişi başını çevirdiğinde, otolitler dönebilir ve kişinin hareket ediyormuş gibi hissetmesine neden olabilir. BPPV, dünya çapında vertigonun en yaygın nedenidir.
• Menier hastalığı: Şiddetli vertigo, mide bulantısı, dalgalanan işitme kaybı (özellikle düşük frekanslarda) ve kulak çınlaması (tinnitus) bulgularına sahip, tekrarlayan ataklarla karakterize bir rahatsızlıktır.
• Vestibüler nevrit veya labirentit: Vestibüler nevrit genellikle viral bir enfeksiyondan kaynaklanır. Ani, şiddetli mide bulantısı, kusma, baş dönmesi ve yürüme zorluğuna yol açar. Hastalar dengede kalmada zorluk çekerek hareket edebilirler. Vestibüler nevrit tek taraflı işitme kaybıyla birlikte ortaya çıktığında, duruma labirentit denir.
• Cogan sendromu: Cogan sendromu, Menier hastalığına benzer semptomlara neden olan bir otoimmün hastalıktır. Kalorik test ile vestibüler fonksiyon eksikliği saptanabilir.
• Ramsay Hunt sendromu: Herpes zoster (Zona) hastalığı, bir kişi suçiçeği geçirdikten sonra, sinir sisteminde uykuda kalan varicella-zoster virüsünün yeniden aktif hale gelmesiyle oluşan viral bir durumdur. Ramsay Hunt sendromunda ise, virüsün yeniden aktif hale gelmesi, zonanın kulak yakınındaki yüz sinirine saldırmasına ve vertigoya neden olması durumudur.
• Akustik nörinom (Vestibüler schwcnnom): Kulakta gelişen ve işitme ve dengeyi etkileyebilen iyi huylu tümörlerdir.
• Orta kulak iltihabı: Genellikle soğuk algınlığı, boğaz ağrısı veya solunum yolu enfeksiyonu sonucu oluşan orta kulağın iltihaplanmasıdır.
• Perilenfatik fistül: Perilenfatik fistül, hava dolu orta kulağı sıvı dolu iç kulaktan ayıran hassas zarlarda oluşan anormal bir bağlantıdır.
• İlaçlar: Aminoglikozid grubu antibiyotikleri damar içi yoluyla (intravenöz) alan hastaların %10 kadarında vestibüler veya koklear sistemlerde toksisite meydana gelir (2). Bunun dışında sisplatin, diüretikler ve salisilatlar da iç kulağın yapılarına zarar verebilir.
• Yaralanma: Beyin sarsıntısı, diğer kafa yaralanmaları vertigoya neden olabilir.
• Kolesteatom: Orta kulakta ve kafatasının mastoid kemiğinde bulunan bir tür deri kistidir.
• Otoskleroz: Orta kulaktaki kemik dokusunun anormal şekilde yeniden şekillenmesi sonucu oluşur. Eski kemik dokusunun, anormal şekilde yeni doku ile değiştirilmesi sonucu, sesin iç kulağa iletilmesinde sorun meydana gelir.
• Kalp aritmileri: Anormal kalp hızı veya ritmi, vertigo ile ilişkili olabilir; vertigonun nedeni veya sonucu olabilir.
• Hiperventilasyon: Normalden daha hızlı ve derin nefes alıp vermedir. Bu durum, kandaki karbondioksit seviyelerinin düşmesine, dolayısıyla baş dönmesine ve sersemliğe neden olabilir.
• Ortostatik hipotansiyon: Oturma veya yatma pozisyonundan ayağa kalkıldığında oluşan kan basıncındaki düşüştür.

Merkezi vertigo nedenleri

• Merkezi vestibüler yapı doku hasarı veya yetersiz kanlanma: Merkezi vertigo, çoğunlukla beyincik, beyin sapı veya vestibüler çekirdeklerde bulunan merkezi vestibüler yapılarda yetersiz kanlanma (iskemi) ile oluşur. Özellikle yaşlılarda ve vasküler riskli kişilerde görülür.
• Vertebrobaziler yetmezlik: Beynin arka kısmındaki kan akışının yetersiz olmasıdır.
• Yer kaplayan lezyonlar: Beynin “denge merkezini” etkileyen herhangi bir lezyon, vertigo ve ilişkili nistagmus (kontrol edilemeyen, hızlı göz hareketi) belirtilerine yol açabilir. Lezyonlar arasında beyin sapı gliomaları, medulloblastomalar ve vestibüler schwannomlar gibi tümörler bulunabilir.
• Demiyelinizasyon: Genç hastalarda, multipl sklerozda görüldüğü gibi, sinir liflerini saran koruyucu miyelin tabakasının akut hasarı, merkezi vertigonun daha sık görülen bir nedenidir.
• Vestibüler migren (Migrenöz vertigo): Nüfusun % 1-3'ünü etkiler.
• Tip 1 diyabet: İç kulağın kan insülin ve glikoz düzeyi değişikliklerine hassastır. Vestibüler fonksiyonları bozabilir. Bu da vertigoya yol açabilir.
• Antikonvülzanlar: Fenitoin, fenobarbital ve karbamazepin gibi antikonvülzanlar.
• Chiari malformasyonları: Beyin sapı bölgesindeki beyincik sarkması anomalisi.
• Psikolojik bozukluklar: Ruh hali, kaygı ve somatizasyon (psikolojik faktörlere bağlı fiziksel bulgular görülmesi) bozuklukları da vertigoya neden olabilir.

Vertigo Riskli Kişiler

Vertigo her yaştan insanı etkileyebilmekle birlikte, aşağıdaki faktörler kişiyi daha fazla riske sokar:

• Cinsiyet: Kadınlarda erkeklere oranla 2-3 kat sık görülür (3).
• Yaş: Yaşlı yetişkinlerde vertigo görülme sıklığı yüksektir. İç kulaktaki yaşa bağlı değişiklikler de vestibüler bozukluk olasılığını artırır.
• Bazı meslekler: Uçak pilotları ve su altı dalgıçları, bulundukları ortamda referans noktasının olmaması nedeniyle sıklıkla baş dönmesi yaşarlar.
• Sık seyahat: Özellikle hava yoluyla sık seyahat eden kişilerde, basınç değişikliklerine veya hareket rahatsızlığına bağlı vertigo görülebilir (4).
• Alkol: Kişiler sarhoş olduklarında veya akşamdan kalma olduklarında vertigo yaşayabilmektedirler.
• Kulak, beyin veya sinir sistemini etkileyen tıbbi sorunları olanlar.
• Antikonvulzanlar gibi bazı ilaç tedavileri.

Vertigo Teşhisi

Hastanın tıbbi geçmişi ve semptomları incelenir. Vertigo’yu baş dönmesi, seremlik durumlarından ayrılması önemli olacaktır. Vertigonun nedenin saptanması için fizik muayene ve bazı testler uzman doktor tarafından yapılır.

• HINTS testi: Baş dürtüsü testi, nistagmus ve eğik sapma (HINTS) testi, periferik ve merkezi vertigoyu ayırt etmek için en etkili yatak başı yöntemidir. Ancak, bu test yalnızca hasta değerlendirme sırasında hala devam eden, sürekli vertigo yaşıyorsa geçerlidir.
• Videonistagmografi testi: Videonistagmografi, bir dizi görsel ve duyusal egzersiz yoluyla iç kulak fonksiyonunu değerlendirir. İç kulak dengeyi korumaya yardımcı olmak için göz kaslarına sinyaller gönderdiğinden, bu test, odyologların iç kulak sorunlarının vertigoya neden olup olmadığını belirlemesine yardımcı olmak için göz hareketlerini kaydeder.
• Dix-Hallpike testi: Dix-Hallpike manevrası, BPPV'yi teşhis etmek için "altın standart test" (5) olarak kabul edilir . Test sırasında hasta bir muayene masasına oturtulur ve sabit bir noktaya (muayene edenin burnu gibi) bakması istenir. Hastanın başı bir tarafa çevrilir ve masaya doğru indirilir. Hastada vertigo ("baş dönmesi") ve nistagmus varsa, bu muhtemelen yere bakan kulakta BPPV olduğunu gösterir. Daha sonra işlem diğer tarafta tekrarlanarak karşı kulak muayene edilir.
• Döner sandalye testi: Döner sandalye testi, baş dönmesinin çevresel mi yoksa merkezi nedenlerden mi kaynaklandığını belirlemeye yardımcı olur. Bu testte, hasta döner bir sandalyeye oturur ve göz hareketlerini kaydeden özel gözlükler takar, bu da odyologun denge sisteminin nasıl tepki verdiğini değerlendirmesine olanak tanır.
• Diğer iç kulak testleri: Ek iç kulak testleri, vestibüler uyarılmış miyojenik potansiyeller testini içerebilir; bu, vestibüler sistemin ve boyun kaslarının seslere verdiği tepkiyi ölçer ve elektrokokleografi, iç kulakta sıvı birikimini ve basıncı kontrol eder. Odyologlar, bu testleri iç kulağın ses uyaranlarına nasıl tepki verdiğini değerlendirmek için kullanırlar.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması: Baş dönmesi olan bazı kişiler, özellikle de işitme kaybı olanlar için doktorlar, semptomlara neden olabilecek sinirde sıvı birikimi, iltihaplanma veya büyümeleri tespit etmek amacıyla iç kulağı ve yakındaki yapıları yakından incelemek için bir MRI taraması önerebilir.
• Nörolojik testler: İşitme veya duyusal testler vertigonun santral kaynaklı olduğunu gösteriyorsa, doktorlar hastayı nörolojik değerlendirme ve tedavi için bir uzmana yönlendirebilir.
• Bilgisayarlı dinamik postürografi (CDP): CDP (6), bir bireyin dengesini ve duruş kontrolünü değerlendirmek için kullanılan özel bir testtir. Bir kişinin çeşitli koşullar altında dengesini ne kadar iyi koruyabildiğini ölçer.
• Diğer testler: Doktor tarafından önerilen diğer testler arasında kan testleri, işitme testleri, kalorik stimülasyon (beyin sapındaki olası hasarı kontrol ederken akustik sinirdeki hasarı teşhis etmek için sıcaklık farklarını kullanır), lomber ponksiyon ve yürüyüş testi yer alabilir.

Vertigo Komplikasyonları

• Düşme, yaralanma: Vertigo denge kaybına ve yönelim bozukluğuna yol açabileceğinden düşmelere, bunun sonucunda da kalça kırıklarına, baş yaralanmalarına veya diğer travmalara neden olabilir.
• Günlük aktivitelerde bozulma: Sürekli vertigo, araba kullanma, çalışma veya ev işleri gibi günlük aktiviteleri etkileyebilir.
• Kaygı ve depresyon: Vertigonun öngörülemeyen doğası önemli kaygı ve strese neden olabilir ve bu da depresyona yol açabilir.
• Kronik belirtiler: Bazı durumlarda vertigo kronikleşebilir ve uzun süreli tedavi gerektirebilir.

Vertigo Tedavi Yaklaşımı

Vertigo, genellikle tedavi olmaksızın kendiliğinden düzelir. BPPV genellikle tedavi olmaksızın birkaç gün, hafta veya ay sonra kaybolur. 

Stresi yönetmek, semptomlar ortaya çıktığında vertigo ve mide bulantısını azaltmaya yardımcı olabilir. Olumsuz düşünce kaygı ve korku semptomların artmasına yol açabilir. Stres, sıkıntı kas gerginliğine ve nefes almada zorluğa (dispneye) yol açabilir, bu da vertigoyu daha da kötüleştirir.

Olumsuz düşünce yapısı, vertigo algısını da artırabilir. Hafif atakları bile daha yoğun hissettirebilir. Tersine, olumlu, proaktif düşünce yapısı, kontrol duygusunu besler. Kişiyi semptomları iyileştirebilecek faydalı davranışlar benimsemeye motive eder.

Olumlu ve dirençli düşünce yapısı, zorlukları yapıcı bir şekilde görmemize, kontrol edebileceklerimize odaklanmamıza ve zorluklara sakinlik içinde karşılık vermemize yardımcı olur. Vertigo ataklarını tetikleyebilen veya kötüleştirebilen stresi azaltır.

Altta yatan sebebin saptanması ve buna yönelik tedavi, diğer sağlık sorunlarında olduğu gibi çok önemlidir. Merkezi vertigo vakalarında, çoğu zaman hastaların altta yatan nedene yönelik tedavi için hastaneye yatırılması gerekir.

Yaşam tarzı değişiklikleri ve egzersizlere ek olarak, bazı doğal yöntemler vertigo tedavisinde yardımcı olabilir. Vertigo, belirli besin eksiklikleri olan kişilerde daha yaygındır. Ancak, bunların etkin ve güvenli kullanımı için doktorunuza danışmanızı öneririm.

1.Vertigo Tedavisinde Doğal Yaklaşım

Vitamin D:  Bir çok sağlık sorununda olduğu gibi, yetersiz kan vitamin D düzeyi ile vertigo arasında da ilişki bulunmuştur.

Düşük serum vitamin D seviyeleri ile BPPV tekrarlaması arasında bir bağlantı 2021 yılında yayınlanan bir araştırmada gösterilmiştir. Yetersiz D vitamininin BPPV'li bireylerde semptomları kötüleştirebileceği, vitamin D vitamini takviyesinin BPPV semptomlarını iyileştirebileceğini göstermişler (7).

Başka bir sistematik inceleme çalışmasında (2022), vitamin D takviyesinin BPPV tekrarlamasını azaltmaya yardımcı olduğunu bulunmuştur (8).

Yeterli Vitamin D alındığına dikkat edilmeli. Kan vitamin D düzeyini 50 - 100 ng /mL düzeyinde tutmalıdır. 

Ginkgo Biloba: Ginkgo özlerinin vertigo için etkililiği üzerine yapılan literatür araştırmasında (2021), incelenen dokuz çalışmadan sekizi iyileşmeler bildirdi. Bu çalışmalardan bazılarında Gingkonun vertigo tedavisinde, betahistin kadar etkili olduğu bildirilmiştir (9). Ginko ekstresi ilaç olarak da bulunmaktadır (Tebokan vd.). Ginkgo Biloba ekstresini temin etmek için tıklayın.

Zencefil (Zingiber officinale): Toz zencefil kökünün plaseboya kıyasla vertigoyu önemli ölçüde azalttığı gösterilmiştir (10).

Demir: 2005 yılında 340'a yakın lise öğrencisinin katıldığı bir araştırma, demir eksikliği olan katılımcıların önemli ölçüde daha yüksek oranda vertigo yaşadığını ve üç aylık demir takviyesinin vertigoyu, sinirliliği, depresif semptomları ve genel halsizliği etkili bir şekilde azalttığını keşfetti (11).

Geçmeyen demir eksikliği sorunu için, demirin kana geçisini sağlayan, dokulara taşınmasını ve hücreler tarafından kullanılmasını artıran Lactoferrin'den destek alınabilir. 

Lactoferrin takviyesini tıklayarak temin edebilirsiniz. 

Akupunktur: 2015’teki bir pilot çalışma (12) akupunkturun güvenli olmasının yanı sıra baş dönmesini ve vertigoyu önemli ölçüde azaltabildiğini buldu. Ek olarak, 10 çalışmanın 2017'deki bir meta-analizi (13), akupunkturun vertigo ve baş ağrısı semptomlarını iyileştirmede ve vertebral-baziler arterdeki ortalama kan akış hızını artırmada geleneksel tıp tedavisinden daha etkili olduğunu gösterdi. Ancak, bu bulguları güçlendirmek için daha büyük ve daha yüksek kaliteli çalışmalara ihtiyaç vardır.

2. İlaçlar

İlaçlar, birkaç saatten birkaç güne kadar süren akut ataklar sırasında vestibüler semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir. En yaygın kullanılanlar şunlardır:

• Antihistaminikler: Örneğin, meklizin ve prometazin bulantı ve kusmayı tedavi edebilir.
• Betahistin (Betaserc vd.): Menier hastalığında iç kulakta sıvı birikmesini azaltmaya ve semptomların ortaya çıkmasını önlemeye yardım eder. Betahistin'i günlük olarak almak vertigoyu tamamen ortadan kaldırmasa da, şiddetini ve sıklığını azaltabilir. Ancak, herkes için etkili değildir. 
• Benzodiazepinler.
• Antiemetikler (Kusma önleyiciler).
• Kortikosteroidler: Vestibüler nevrit vakalarında, akut fazda vestibüler rehabilitasyonla birlikte kortikosteroidlerin kullanılması önerilir. Nedeni multipl sklerozla ilişkili akut demiyelinizan bir olaysa intravenöz kortikosteroid tedavisi endikedir (14).
• Diüretikler: Diyet değişiklikleri tek başına Menier hastalığının şişlik gibi semptomlarını etkili bir şekilde kontrol edemediğinde diüretikler reçete edilebilir.
• Nöbet ve antidepresan ilaçlar: Bunlar migren kaynaklı vertigoyu tedavi edebilir.

Vertigoyu hafifleten ilaçlar aynı zamanda uyuşukluğa da neden olabilir ve bu yan etki yaşlı yetişkinlerde daha yaygındır ve genellikle daha yoğundur. Ek olarak, yüksek tansiyon, enfeksiyonlar veya ağrıyı tedavi etmek için kullanılanlar gibi bazı ilaçlar aslında vertigoya neden olabilir.

3. Fizik Tedavi

Fizik tedavi, kullanılmamaktan dolayı zayıflamış kaslarda gücü ve hareket kabiliyetini geri kazandırmaya yardımcı olabilir. Baş dönmesine neden olan bir baş hareketinden kaçınmak, boyun kaslarında zayıflığa ve sertliğe yol açabilir. Bu da fizik tedavi ile çözülebilir. Dikkate alınması gereken egzersiz ve terapiler şunlardır:

Vestibüler rehabilitasyon: Vestibüler rehabilitasyon egzersizleri, beynin dengeyi korumak için alternatif görsel ve duyusal ipuçlarını kullanmasına yardımcı olur.

Kanalit yeniden konumlandırma tedavisi (CRT): Epley manevrası olarak da bilinen kanalit yeniden konumlandırma tedavisi (15), özellikle BPPV'yi tedavi etmek için tasarlanmış bir fizik tedavi türüdür. İç kulaktaki yanlış yerleşimli kanalitleri (yani otolitleri) (16) yeniden konumlandırmak için belirli ardışık baş hareketlerini içerir. Bir randomize klinik çalışmada (17), CRT'nin kendi kendine uygulanması için web tabanlı bir videoyu tamamlayan BPPV hastalarının %70'inden fazlası semptomlarında rahatlama buldu.

Yarım takla manevrası: Foster manevrası olarak da bilinen yarım takla manevrası (18), BPPV tedavisinde Epley manevrasına alternatif olarak kullanılabilir ve hastanın kendi kendine uygulaması diğer manevralardan daha kolaydır (19).

Denge eğitimi: Kişilerin kendilerini daha dengede hissetmelerine yardımcı olmak için kas, eklem ve görme koordinasyonunu geliştirmek üzere tasarlanan egzersizleri kapsar.

Bakış sabitleme egzersizleri: Göz kaslarının vestibüler sistemdeki değişikliklere uyum sağlamasına yardımcı olan belirli göz hareketlerini içerir.

Brandt-Daroff egzersizleri: Bu egzersizi yapmak için, bir yatağın veya kanepenin kenarına oturun ve en şiddetli baş dönmesini tetikleyen tarafa hızlıca uzanın, en az 30 saniye veya semptomlar geçene kadar bu pozisyonda kalın. Sonra, oturun ve diğer tarafta işlemi tekrarlamadan önce baş dönmesinin durmasını bekleyin. Bu, baş dönmesi geçene kadar günde iki kez 10’defa yapılmalıdır.

Semont manevrası: Semont manevrasının (20) BPPV tedavisinde Epley manevrası kadar etkili olduğu 2021 tarihli bir çalışmada (21) gösterilmiştir.

4. Ameliyat

Ameliyat sadece çok sınırlı sayıda vakada gereklidir. Uzman doktor, vertigonun Menier hastalığı veya vestibüler schwannomadan kaynaklanması ve diğer tedavilerin etkisiz kalması durumunda ameliyat önerebilir.

Vertigo Döneminde Yapılabilecekler

Öncelikle acil servise ne zaman gitmeniz gerektiğini bilmelisiniz. Özellikle yüksek tansiyonu veya diyabeti olan yaşlı bireylerde, sakarlık, güçsüzlük, uyuşukluk, yüz düşüklüğü, hıçkırık, peltek konuşma, işitme kaybı, yeni baş ağrıları, boyun ağrısı veya yutma güçlüğü gibi ani nörolojik semptomlar yaşarsanız acil servise başvurun.

Vertigo atağı sırasında semptomların kötüleşmesini önlemek için kişiler oturarak veya uzanarak hareketsiz kalmalı, aktivitelerine yavaş yavaş dönmeli, ani pozisyon değişikliklerinden kaçınmalı, atak sırasında kitap okumaktan kaçınmalı ve parlak ışıklardan uzak durmalıdır.

Menier hastalığı olanlarda, yaşam tarzı değişiklikleri (örneğin, yüksek tuzlu diyetlerden, kafein ve alkolden kaçınma), ilaç ve vestibüler rehabilitasyonla birlikte semptomları tedavi etmek için kullanılabilir. Vertigo yaşadığınız dönemlerde, aşağıdaki sağlıklı yaşam tarzı seçimleri de vertigoyu yönetmenize yardımcı olabilir:

• Yeterli ve kaliteli uyku aldığınızdan emin olun.
• Başınızı iki veya daha fazla yastıkla yüksekte tutarak uyuyun.
• Aşırı yemeden dengeli ve sağlıklı bir beslenme uygulayın.
• Düzenli yürüyüş ve egzersiz yapın.
• Yataktan kalkarken yavaşça kalkın ve ayağa kalkmadan önce bir dakika kadar yatağın kenarında oturun.
• Eşyaları almak için eğilmekten kaçının.
• Yüksek bir raftaki bir şeye uzanırken olduğu gibi boynunuzu uzatmaktan kaçının.
• Günlük aktiviteleriniz sırasında başınızı dikkatli ve yavaş hareket ettirin.
• Beyninizin uyum sağlamasına ve semptomların azalmasına yardımcı olmak için vertigonuzu tetikleyen egzersizler yapın.
• Değişik meditasyon teknikleriyle gevşeme ve rahat olmaya çalışın.
• Baş dönmesi anlarını ve o sırada yaptığınız aktiviteleri takip etmek için bir günlük tutun; bu, kaçınılması gereken tetikleyicileri belirlemenize yardımcı olabilir.
• Güvenliğinizi artırmak için, gevşek halıları kaldırın, gece lambaları takın ve küvet ve tuvaletin yakınlarına kaymayı önleyen paspaslar ve tutunma çubukları yerleştirin.
• Özellikle işiniz makine kullanmayı veya merdiven çıkmayı gerektiriyorsa, işvereninize semptomlarınızı bildirin.

Vertigo Nasıl Önlenebilir?

Vertigoya neden olan durumları tamamen önleyemeyebilirsiniz ancak oluşma ihtimalini azaltmak için özetle şu önlemleri alabilirsiniz:

• Kan basıncı (tansiyon) ve kolesterol seviyelerinin normal sınırlarda olması için tedavi ve önlemler almalı.
• Sigarayı ve alkol tüketimini bırakmak veya en aza indirmeli
• Yeterli D vitamini ve demir alımının sağlanması
• Meniere hastalığınız varsa tuz alımınızı azaltılmalı
• Vertigo ataklarının tetikleyicilerinden kaçınmalı
• Vertigoya neden olabilecek durumların tedavisi sağlanmalı
• Kafa travmalarından korunmalı

Referanslar:

1-https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441861

2-https://www.cmaj.ca/content/187/1/e52 

3-https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30289843/ 

4-https://athensmedicalgroup.com/vertigo-dizziness-in-the-means-of-transport-2/ (Sık Seyahat)

5-https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459307/ (Altın Standart)

6-https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4047968/ (CDP)

7-https://www.nature.com/articles/s41598-021-96445-x (Vitamin D)

8-https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35878631/ (Vitamin D)

9-https://www.scirp.org/journal/paperinformation?paperid=108865 (GİNKO)

10-https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3537898/ (Zencefil)

11-https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16025871/ (Fe)

12-https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4459064/ (Akupunktur) 

13-https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1155/2017/7597363 (Akupunktur) 

14-https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7704606/ (Kortikosteroid)

15-https://nyulangone.org/conditions/vertigo/treatments/vestibular-rehabilitation-for-vertigo (CRT)

16-https://vestibular.org/article/diagnosis-treatment/treatments/canalith-repositioning-procedure-for-bppv/ (Kanalit T.)

17-https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36648931/ (Kanalit Randomize Ç.)

18-https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8975417/ (Yarım Takla M.)

19-https://www.sciencedaily.com/releases/2012/04/120423131846.htm (Karşılaştırma)

20-https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38530461/ (Semont M.)

21-https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8356850/ (Epley ve Semont Karşılaş.)

Lütfen soru ve yorumlarınızı yazınız...

Whatsapp, Instagram veya Facebook'tan soru sorabilirsiniz...

Bloguma abone olabilirsiniz...

Sorumluluk Reddi:

Bu blogdaki yazılar, sadece genel bilgilendirme amaçlıdır. Kendi kendine teşhis koymak için kullanılmamalıdır. Tıbbi muayene, teşhis, tedavi, reçete veya tavsiye yerine geçmez. Bir doktor-hasta ilişkisi oluşturmaz. Bir doktora danışmadan, tıbbi muayene, teşhis ve tavsiye almadan, sağlık rejiminizde veya diyetinizde herhangi bir değişiklik yapmamalısınız. Tıbbi bir durumla ilgili tüm sorularınız için her zaman bir hekimin veya nitelikli bir sağlık kuruluşunun tavsiyesine başvurun. Bu blog sitesi aracılığıyla edindiğiniz herhangi bir tavsiye, tedavi süreci, teşhis veya diğer herhangi bir bilgi, hizmet veya üründen sorumluluk kabul edilmez.